Tháng Hai vừa qua, trong lúc khám phá một bức tường đá cổ, ánh mắt của hai người leo núi bất ngờ bị thu hút bởi một vật thể lấp lánh. Họ cẩn thận kéo nó ra, hóa ra là một lon nhôm đã cũ. Điều bất ngờ hơn cả đang chờ đợi bên trong: một kho báu vô giá với 598 đồng tiền vàng rực rỡ, được gói ghém kỹ lưỡng trong lớp vải đen và xếp đặt ngăn nắp thành từng hàng.
Chỉ cách đó vài bước chân, vận may lại mỉm cười với họ khi họ tìm thấy một chiếc hộp kim loại khác. Mở ra, họ không khỏi kinh ngạc trước những món trang sức bằng vàng quý giá: 16 hộp đựng thuốc hít tinh xảo, 10 chiếc vòng tay lộng lẫy, một chiếc lược chạm trổ tinh tế, một sợi dây chuyền thanh nhã với chiếc chìa khóa nhỏ xinh xắn, và cuối cùng là một hộp phấn trang điểm cổ điển.
Kho báu được tìm thấy.
Ông Miroslav Novak, trưởng bộ phận khảo cổ học của Bảo tàng Đông Bohemia, nơi đang lưu giữ những hiện vật quý giá này, nhận định rằng giá trị của số tiền vàng có thể lên đến 340.000 đô la Mỹ (8,8 tỷ). Nếu những món trang sức kia được chế tác từ vàng nguyên chất, con số này sẽ tăng gấp đôi. Tuy nhiên, điều làm nên sự đặc biệt của phát hiện này không chỉ nằm ở giá trị vật chất. "Điểm khác thường chính là sự 'trẻ tuổi' của kho báu," ông Novak chỉ rõ.
Đồng tiền cổ nhất có niên đại từ năm 1921, nghĩa là kho báu này chỉ mới được chôn cất trong khoảng một thế kỷ trở lại đây – một khoảng thời gian ngắn ngủi so với những phát hiện khảo cổ học thường thấy từ thời Trung Cổ hay thời đại Đồ Đồng. Điều này hé mở một cơ hội hiếm có trong nhiều năm qua: lần đầu tiên, nguồn gốc của một kho báu bí ẩn có thể được truy tìm thông qua các hồ sơ lưu trữ.
Qua phân tích, các chuyên gia phát hiện rằng không có đồng tiền nào trong số đó từng được lưu hành tại khu vực tìm thấy. Một nửa số tiền có xuất xứ từ Tây Âu (Pháp, Bỉ), phần còn lại đến từ nhiều vùng đất khác nhau như Balkan, Nga, Tunisia, Đế quốc Ottoman và các quốc gia châu Phi. Đáng chú ý, một số đồng tiền Balkan còn có lỗ khoan, cho thấy chúng từng được sử dụng như những món đồ trang sức trên trang phục truyền thống.
Vô số giả thuyết đã được đặt ra để giải mã bí ẩn này: Liệu đây có phải là tài sản của một thương nhân đang trốn chạy khỏi bom đạn chiến tranh? Của một người lính trở về sau những trận chiến khốc liệt? Hay của một gia đình quý tộc giàu có nhưng không bao giờ có cơ hội trở lại mái nhà xưa?
Cộng đồng mạng cũng sôi nổi đưa ra những suy đoán riêng. Một số người cho rằng đây là bộ sưu tập của một lính canh tại trại tù binh. Những người khác lại quả quyết rằng nó thuộc về một nha sĩ giàu có trong vùng.
Những trang sức hấp dẫn.
Bối cảnh lịch sử đầy biến động càng làm tăng thêm sự phức tạp cho câu đố này. Kể từ năm 1938, vùng Bohemia và Moravia – nay là Cộng hòa Séc – đã chứng kiến những làn sóng di cư và trục xuất chưa từng có trong lịch sử.
Theo các nhà sử học, trước thềm Thế chiến II, có khoảng 120.000 người Do Thái sinh sống tại khu vực này. Hàng chục ngàn người trong số họ đã bị trục xuất hoặc bị đưa đến các trại tập trung tàn khốc. Sau chiến tranh, khoảng 3 triệu người Đức đã bị buộc phải rời bỏ quê hương do liên quan đến chế độ Đức Quốc xã. Bên cạnh đó, hơn 1,7 triệu người tị nạn từ khắp châu Âu đã đổ về Séc, mang theo tất cả những gì họ có thể mang theo.
"Có quá nhiều khả năng," PGS Martin Veselý từ Đại học Jan Evangelista Purkyně nhận định. "Trung Âu vào những năm đó là một điểm nóng đầy hỗn loạn, không ai có thể biết được điều gì đã bị chôn giấu và bởi ai."
Một tia hy vọng nhỏ nhoi hiện đang được đặt vào hai hộp đựng thuốc hít vẫn còn nguyên vẹn. Đồng thời, đội ngũ khảo cổ học đang nỗ lực tìm kiếm bất kỳ dấu khắc hoặc chữ cái nào trên các hiện vật, với mong muốn kho báu sẽ hé lộ những bí mật ẩn sâu.
"Biết đâu, bên trong hai chiếc hộp đó có thể chứa đựng một mẩu giấy hay một vật gì đó có thể dẫn chúng ta đến chân tướng sự thật," ông Novak bày tỏ. "Chúng tôi vẫn đang trong quá trình tìm kiếm."
Theo NYTimes, Tri thức & Cuộc sống
